schuilenburg egschiedenis

De groeve Schuilenburg werd al in begin van de 80er jaren van de vorige eeuw bezocht door de amateur archeologen Peter Mekkes en z'n vrouw. Die vermoedden een midden paleolithisch karakter van de vondsten. De vondsten werden vervolgens getoond aan Jan Evert Musch en deze onderstreepte de bevinding. Mekkes en Musch waren toen beiden lid van de APAN, de laatste als secrataris-bestuurslid. Het was in de jaren daarna dat de gebr. Geertsma in contact kwamen met Musch en omdat Henk Geertsma woonachtig was in Broeksterwoude en de groeve Schuilenburg in zijn zoekgebied lag, gaf Musch hem de tip om daar ook eens te gaan neuzen. Dit resulteerde al gauw in een doos vol vondsten, waaronder twee prachtige 'Smilder spitsen', zo genoemd omdat dit type voorkwam in het Smildien van Vermaning. Het betekende dat er nu zekerheid was over de datering van de vondsten, midden paleolithisch, Eemien of vlak daarna. Er werd gedacht aan een doorbraak in de zaak Vermaning. Vermaning dacht dat zelf ook nadat hij de twee spitsen gezien had, hij stelde niet zonder emotie: 'Eindelijk is het ook ergens anders gevonden'. Dit zette het hele verdere onderzoek op scherp. Er was echter één zwak punt, te Schuilenburg waren tot dan nog geen duidelijke vuistbijlen naar boven gekomen. Het ging voorlopig dus niet om het Smildien, zoals dat in de omgevning van Smilde door Vermaning was aangetroffen. Maar omdat de vondstlaag jongere datering uitsloot, werd de toekenning aan het Midden Paleolithicum niet betwijfeld en werd de mogelijkheid overwogen dat het te Schuilenburg ging om een subcultuur van die lange tijdspanne, een cultuur zonder vuistbijlen, maar wel met vele schaven. Opvallend was dat er al van af het begin door Henk 'klein gereedschap' geborgen werd. Dit zorgde voor de nodige opwinding bij determinatie, want het kon betekenen dat er ter plaatse een woonsituatie was aangetroffen van de Neanderthaler. Maar zolang er aleen in de steilwand en op de eronder liggende strandjes arteafcten geborgen konden worden, kon er geen beeld van een verspreidingspatroon uitgezet worden, ook niet in egedachten. Wel werd vastgesteld dat de artefacten over een bepaalde lengte in het profiel en op de strandjes voorkwamen. Tijdens een bezoek aan de groeve werd tot vreugde van de zoekers vastgesteld dat een groot oppervlak, grenzend aan de 'concentratie', van alle dekzand was ontdaan. Hierdoor was het eronder liggende keizandvlak aan de oppervlakte gekomen, het lag maagdelijk bloot en al gauw werden de eerste vondsten in deze bodem aangetroffen. Het bleek dat de arteafcten alleen voorkwamen in een bepaald deel van het afgeschaafde vlak, er kon ruwweg een afbakening gemaakt worden, het leek op een duidelijke in situ van een mogelijk kampement van de Neanderthaler in Friesland. Ter plekke werd besloten om het eerstvolgende weekend de troffel ter hand te gaan nemen en met een paar man een opgraving te gaan starten. Die opgraving en de er op volgende ROB-opgraving zouden gedurende meerdere jaren de gemoederen in archeologisch Nederland bezighouden en die zijn nog steeds niet tot bedaren gebracht. Er is veel gebeurd in die tijd, er werd hoop gekoesterd op een doorbraak in het officiële onderzoek naar het Midden Paleolithicum, en die hoop was niet alleen aanwezig bij amateur archeologen. Het resulteerde in een ongekende afknapper; 'incerto facto' genaamd, het was de omschrijving van 'beperktheid van kennis' van een van onze toenmalige paleo-deskundigen, uitgesproken op 15 december 1988 in de werkkeet tijdens zijn bezoek aan de opgraving Schuilenburg. Daarmee zou het verhaal afgelopen zijn? No way, het begint pas!
KG